Το τεμπέλικο μάτι στα παιδιά οφείλεται είτε σε στραβισμό είτε σε ανισομετρωπία, δηλαδή το ένα μάτι έχει μεγάλη διαθλαστική ανωμαλία, ενώ το άλλο είναι φυσιολογικό ή έχει πολύ μικρό διαθλαστικό πρόβλημα.
Το καλύτερο είναι βέβαια να προλάβουμε την εγκατάσταση τεμπέλικου (αμβλυωπικού) ματιού.
Αυτό προλαμβάνεται με την έγκαιρη οφθαλμολογική εξέταση από παιδοφθαλμίατρο. Η εξέταση θα πρέπει να γίνεται άμεσα όταν οι γονείς ή ο παιδίατρος διαπιστώσουν κάποιον μόνιμο στραβισμό ασχέτως ηλικίας, δηλαδή ακόμη και τους πρώτους μήνες από τη γέννηση του βρέφους.
Αν δεν υπάρχει εμφανές πρόβλημα ο πρώτος οφθαλμολογικός έλεγχος θα πρέπει να γίνει στην ηλικία 1-2 ετών.
Στην ηλικία αυτή ο παιδοφθαλμίατρος μπορεί με απόλυτη σιγουριά να διαπιστώσει αν υπάρχει κάποιος μικροστραβισμός που δεν είναι εμφανής στους γονείς ή στον παιδίατρο.
Επίσης σ’ αυτή την ηλικία μπορεί με μία ειδική εξέταση την σκιασκοπία να βρεθεί με απόλυτη ακρίβεια αν υπάρχει κάποιο διαθλαστικό πρόβλημα που μπορεί να καταλήξει σε αμβλυωπία (τεμπέλικο μάτι).
Αν η διάγνωση γίνει γρήγορα μπορεί να μην χρειασθούν καθόλου ασκήσεις και να αρκεί μόνο χορήγηση των κατάλληλων γυαλιών. Αν η διάγνωση καθυστερήσει και εγκατασταθεί αμβλυωπία τότε η μοναδική θεραπεία παραμένουν οι ασκήσεις με κλείσιμο του υγιούς ματιού κάποιες ώρες της ημέρας.
Το πόσες ώρες χρειάζεται κλείσιμο το μάτι εξαρτάται από το μέγεθος της αμβλυωπίας, αλλά και από την ηλικία του παιδιού. Στα πολύ μικρά παιδιά το κλείσιμο του ματιού αποδίδει πολύ περισσότερο γι’ αυτό χρειάζεται πολύ λίγες ώρες, ενώ στα μεγαλύτερα παιδιά το κλείσιμο πρέπει να γίνεται πολλές ώρες της ημέρας. Ένας επί πλέον λόγος για έγκαιρη οφθαλμολογική εξέταση.
Επί πλέον όσο και αν φαίνεται παράξενο το κλείσιμο γίνεται πολύ πιο εύκολα ανεκτό στα βρέφη παρά στα μεγαλύτερα παιδιά.
Γενικά οι ασκήσεις θα πρέπει να γίνονται σχολαστικά σύμφωνα με τις οδηγίες του οφθαλμίατρου μέχρι που το τεμπέλικο μάτι να φθάσει να βλέπει το ίδιο με το υγιές μάτι. Μετά αν χρειασθεί μπορεί να κάνει άσκηση λίγη ώρα για συντήρηση της κατάστασης.
Η συντήρηση του επιτευχθέντος αποτελέσματος αν το παιδί είναι μεγάλο (4-6 ετών) και δεν δέχεται το κλείσιμο στο μάτι, θα μπορούσε να γίνει με θάμπωμα στο τζάμι του υγιούς ματιού στα γυαλιά του ή με ειδικές μυδριατικές σταγόνες που μειώνουν την όραση του υγιούς ματιού και έτσι ενεργοποιείται το τεμπέλικο μάτι.
Αν οι οφθαλμολογικές οδηγίες είναι σωστές και το παιδί εξετασθεί έγκαιρα το αποτέλεσμα συνήθως είναι άριστο και η ταλαιπωρία του παιδιού και των γονέων περιορισμένη.
Συνήθως οι ασκήσεις γίνονται μέχρι την ηλικία των 6-7 ετών και σπανιότερα μπορεί να παραταθούν για 1-2 χρόνια ακόμη.
